سخت نویسی و سخت فهمی اسناد رسمی

 

در یک دفتر اسناد رسمی، بین خریدار و فروشنده مفاد قولنامه ای تنظیم می شود که احتمالا هیچ کدام از طرفین معامله از آن سر در نمی آورند؛ لغات عربی که صرف آگاهی به آن زبان نیز مشکل را مرتفع نمی کند و همچنان طرفین بدون آنکه حتی سوال کنند که آنچه امضا می کنند چیست، آن را به ثبت می رسانند.

 

 

در این باره، کارشناسان ثبتی می گویند: «ادبیاتی که در ثبت به کار می رود، ادبیات حقوق است. به طور کلی، حقوق ثبت جزو حقوق خصوصی است و این حقوق هم از حقوق مدنی منبعث می شود. اصطلاحاتی که در قانون مدنی به کار رفته، اکثرا عربی است. اصطلاحات ثبت هم از اینها جدا نیست. اصطلاحاتی که تعریف شده، قلمرو خاص خود را دارد. اگر بخواهند آن را عوض کنند نیازمند فرهنگسازی خاص است»

کارشناسان، ثبت امروز را در مقایسه با دوران گذشته، ساده شده می داند و می گوید: وقتی اسناد 50 سال قبل را مشاهده کنید، خواهید دید که کل کلمات عربی است و تنها یک فعل فارسی دارد. در واقع، ثبت عربی بوده و در زمان رضاشاه که واژه سازی هایی صورت گرفت، خیلی از کلمات حوزه ثبت تغییر کرد.

بیش از هشت هزار واژه ثبتی وجود دارد. اما در این میان، بوده اند افرادی که واژه های ثبت را جمع آوری کرده اند تا افراد در مواجهه با آن کمتر دچار مشکل شوند. از آن جمله، مجلد واژه های ثبتی است که نادر اسکافی آن را گردآوری کرده و بر اساس حروف الفبا تهیه و تنظیم شده است و علاقه مندان به امور ثبتی را دقیق تر و علمی با واژگان ثبتی آشنا می سازد. گرچه به اعتقاد کارشناسان این حوزه، این کتاب آنچنان که باید و شاید کامل نیست و در این خصوص، کتاب دیگری در دست تالیف است.

منابع ثبت متنوع است؛ از قانون گرفته تا عرف و همه اینها شاید زمینه را فراهم کند تا در این خصوص، تغییراتی ایجاد شود.

اما از آن سو، به اعتقاد برخی کارشناسان، مشکل این حوزه نه در زبان ثبت بلکه در نارسایی سندهای مالکیت است. شاید به همین منظور بود که مدتی است اسناد مالکیت به جای دفترچه، به سند های تک برگی حاوی نقشه گوگل مپ و کروکی ملک تبدیل شده است.

کاداستر یا همان سند حاوی نقشه، تا حدودی سختی و سنگینی ادبیات حوزه ثبت را با این تصویرسازی قابل فهم برای عموم مردم کرده است. سند کاداستر بر اساس تصاویر هوایی برای املاک تهیه و صادر می شود که بر اساس آن، طول و عرض جغرافیایی یک ملک مشخص است. بنابراین در زمانی که حادثه ای مثل زلزله یا سیل اتفاق بیفتد، به راحتی حد و حدود املاک از روی این سند قابل مشخص شدن است.

برخی کارشناسان معتقدند ساده نویسی در قانون خودش باعث تفسیرهای مختلفی می شود؛ یک سردفتر اسناد رسمی در این باره می گوید: «هر کلمه معنی خودش را دارد و به نوعی مبناست. به همین دلیل، این قوانین هیچ وقت خودشان را ساده نمی کنند بلکه این مردم ساده هستند که باید این موارد را یاد بگیرند.»

کارشناسان با اشاره به اینکه در قانون نویسی جدید، قانون مجازات اسلامی را ساده نوشتند و همین سبب شده است تا بارها تغییر کند، می گوید: «قانون مدنی مربوط به سال های 1310 و جزو قوانین مادر است. اکثر مفاد این قانون از آن سال تا به حال تغییری نکرده و این موضوع نشان می دهد که تا چه اندازه جامع و کامل است. مثل ساختمان قدیمی مستحکمی که نمی توان پایه های آن را جابه جا کرد و در آن دست برد.»